Էլինա Վասիլյան

Փոքր քայլերի արվեստը։ Անտուան դը Սենտ Էքզյուպերի

Աստված իմ,
ես չեմ խնդրում հրաշքներ և տեսիլքներ, ես խնդրում եմ ուժ` ամեն օրվա համար: Սովերեցրու ինձ փոքրիկ քայլերի արվեստին: Դարձրու ինձ հետևողական և պատրաստակամ, որպեսզի օրվա միապաղաղության մեջ ճիշտ ժամանակին կանգնեմ բացահայտումների և փորձի առջև, որոնք ինձ կհուզեն:

Սովորեցրու ինձ ճշգրիտ տնօրինել իմ կյանքի ժամանակը: Նվիրիր ինձ ներքին ձայն, որպեսզի առանձնացնեմ այն, ինչ պետք է անել առաջին և ապա երկրորդ հերթին:

Խնդրում եմ քեզանից չափավորություն և զսպվածություն, որպեսզի իմ կյանքի ընթացքում չթռչեմ և չսողամ, այլ կարողանամ ծրագրել իմ օրը` օրվա ընթացքում, կարողանամ տեսնել բարձունքներն ու հեռուները:

Օգնիր ինձ հասկանալ, որ երազանքները չեն կարող օգնել. ո’չ անցյալի, և ո’չ էլ ապագայի մասին երազանքները: Օգնիր ինձ լինել այստեղ և հիմա, ընդունել այս րոպեն որպես ամենակարևորն ու գլխավորը:

Պահպանիր ինձ այն միամիտ հավատից, որ այս կյանքում ամեն ինչ պետք է հարթ լինի: Տուր ինձ հստակ գիտակցություն, որ դժվարությունները, ձախողումները, պարտությունները և անհաջողությունները միայն կյանքի բնական բաղադրիչ մասն են, որոնց շնորհիվ մենք աճում ենք ու հասունանում:

Հիշեցրու ինձ, որ հաճախ սիրտը վիճում է բանականության հետ:

Անհրաժեշտ պահին ուղարկիր ինչ-որ մեկին ինձ մոտ, ով քաջություն կունենա ասել ինձ ճշմարտությունը, բայց ասել այն սիրելով:

Ես գիտեմ, որ շատ խնդիրներ որոշվում են, երբ ոչինչ չես ձեռնարկում: Այդ դեպքում տուր ինձ համբերություն: Դու գիտես, թե մենք ինչքան շատ ենք զգում ընկերության կարիք: Թույլ տուր արժանի լինել ճակատագրի ամենահրաշալի և քնքուշ այդ նվերին: Դարձրու ինձ մարդ` ունակ թակելու այն դռները, որոնք ամենաներքևում են: Պահպանիր ինձ այն վախից, որ ես կարող եմ ինչ-որ բան բաց թողնել իմ կյանքում:

Տուր ինձ ոչ թե այն, ինչ ես խնդրում եմ ինձ համար, այլ այն, ինչն իսկապես անհրաժեշտ է ինձ: Եվ խնդրում եմ նորից` սովորեցրու ինձ փոքրիկ քայլերի արվեստը:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ կարծիք ունես ընթերցածիդ մասին:

Այս պատմվածքը ավելի շատ աղոթք էր: Այն շատ խորը իմաստներ ուներ: Այն ինձ այդքանել դուր չեկավ:Որովհետև ես այդպիսի ստեղծագործություններ չեմ սիրում։

1. Ո՞րքանով ես, ըստ քեզ, տիրապետում փոքր քայլերի արվեստին:

Փոքր քայլերի արվեստը նշանակում է, որ պետք է մտածված, համբերատար, խելացի և ճիշտ քայլեր անել: Պետք է գնալ փոքր քայլերով, որովհետև եթե մեծ քալերով գնաս, շատ շուտ կհանձնվես Բայց փոքր քայլերի դեպքում հաստատ վերջում կհասնես քո նպատակին: Ճիշտն ասած՝ ես չգիտեմ՝ տիրապետում եմ փոքր քայլերի արվեստին, թե՝ ոչ:

1. Ի՞նչ կասես հետևյալ արտահայտությունների մասին.
   • Մի դատիր օրդ քաղածդ պտուղներով, դատիր տնկածդ սերմերով։(Ռ. Լյուիս Սթիվենսըն)

պետք է կարևորել ոչ թե այն, ինչ վերցրել ես, այլ այն, ինչ տվել ես:

1. Դանդաղ գնացողը հեռուն կգնա: (Չինական ասացվածք)

Պետք է ամեն ինչ անել համբերատար, որ վերջում ստացվի:

Ճամփորթուցյուն դեպի Արատես

Արենիի թռչունների քարանձավ

Գտնվում է Եղեգնաձորից 12 կմ հեռավորության վրա։ Ընկած է Արփա գետի հովտում։ Արենիի քարանձավը գտնվում է Արենի գետի ձախ ափին^[5]։ Քարանձավը բաղկացած է 3 սրահներից։ Քարանձավն ունի մոտ 500 մ² մակերես, որի մեծ մասը դեռևս ուսումնասիրված չէ, քանի որ տարածքը սահմանափակ է, և նոր պեղումները կարող են փակել անցումներն ու վնասել արդեն հայտնաբերված հնագիտական հուշարձանները։ Քարանձավում առնվազն չորս մետր մշակութային շերտ կա։ Ներքին՝ նեոլիթական շերտերը պատկանում են պղնձեքարի դարին։ Հանդիպում են նաև հոմոէրեքտուսի (լատին․՝ Homo erectus) հետքեր, ովքեր բնակվել են ավելի քան երկու միլիոն տարի առաջ մեր տարածաշրջանում։

Արատեսի դպրական կենտրոն

Արատեսի դպրական կենտրոնը (այսուհետ՝ դպրական կենտրոն), որպես դպրոց բնության գրկում, «Երևանի «Մխիթար Սեբաստեցի» կրթահամալիր» ՊՈԱԿ-ի մասնաճյուղ է՝ սահմանված կարգով հաստատված կանոնադրությամբ։ Դպրական կենտրոնը ներառում է տնակային ավան, ռազմամարզական գոտի, վրանային կայան, ծիսական հարթակ, ուսումնաարտադրական տնտեսություն, պանդոկ:

Կրթահամալիրում ՀՀ ԿԳՆ պատվերով մշակվող, կազմակերպվող, տարածվող հեղինակային (պետական այլընտրանքային) կրթական ծրագրով Արատեսի դպրական կենտրոնի շուրջտարին գործող տնակային ավանում շուրջ տարին կազմակերպվում են հայրենագիտական-բնապահպանական-ընթերցողական-ազգագրական բաց ճամբարներ, մանկավարժական, պատանեկան ստեղծագործական հավաքներ, որոնք հետաքրքրում են նաև Եղեգիսի կիրճի, Վայոց ձորի, հանրապետության այլ մարզերի, Արցախի սովորողներին, ուսուցիչներին, կրթական փոխանակումների ծրագրով մեր գործընկերներին այլ երկրներից՝ Վրաստանից, Ստամբուլից, Ֆրանսիայից, Իտալիայից։

Արատեսի դպրական կենտրոնը (այսուհետ՝ դպրական կենտրոն), որպես դպրոց բնության գրկում, «Երևանի «Մխիթար Սեբաստեցի» կրթահամալիր» ՊՈԱԿ-ի մասնաճյուղ է՝ սահմանված կարգով հաստատված կանոնադրությամբ։ Դպրական կենտրոնը ներառում է տնակային ավան, ռազմամարզական գոտի, վրանային կայան, ծիսական հարթակ, ուսումնաարտադրական տնտեսություն, պանդոկ:

Կրթահամալիրում ՀՀ ԿԳՆ պատվերով մշակվող, կազմակերպվող, տարածվող հեղինակային (պետական այլընտրանքային) կրթական ծրագրով Արատեսի դպրական կենտրոնի շուրջտարին գործող տնակային ավանում շուրջ տարին կազմակերպվում են հայրենագիտական-բնապահպանական-ընթերցողական-ազգագրական բաց ճամբարներ, մանկավարժական, պատանեկան ստեղծագործական հավաքներ, որոնք հետաքրքրում են նաև Եղեգիսի կիրճի, Վայոց ձորի, հանրապետության այլ մարզերի, Արցախի սովորողներին, ուսուցիչներին, կրթական փոխանակումների ծրագրով մեր գործընկերներին այլ երկրներից՝ Վրաստանից, Ստամբուլից, Ֆրանսիայից, Իտալիայից։

Զորաց եկեղեցի

Զորաց եկեղեցին կամ Սուրբ Զորացը (Սուրբ Զորաց) միջնադարյան հայ ճարտարապետության եզակի հուշարձան է, որը կառուցվել է 1303 թվականին Եղեգիս գյուղում (Վայոց ձորի մարզ): Եկեղեցին կառուցվել է մոնղոլական օկուպացիայի ժամանակ, երբ հայ զինվորները կանչվել էին կռվելու թուրքերի և մամլուքների դեմ:

Զորաց եկեղեցին գտնվում է Եղեգիս գյուղի արևելյան ծայրամասում, որը միջնադարում Վայոց ձորի քաղաքական կենտրոնն էր և Օրբելյան իշխանների նստավայրը: Տարածքում կան բազմաթիվ այլ պատմական հուշարձաններ:

Սմբատաբերդի մասին

Սմբատաբերդի մասին

Սմբատաբերդ^[2] (Ջաղաց Քարի բերդ), պաշտպանական համալիր Վայոց ձորի մարզի Արտաբույնք գյուղից արևելք։ Պահպանվել են պատմական տեղեկություններ 5-րդ դարում ամրոցի մոտ հայերի և պարսիկների միջև տեղի ունեցած արյունահեղ ճակատամարտի մասին։

Ունի բարձր ու լայն (2-3 մ) բրգավոր պարիսպներ (շարված բազալտի սեպաձև խոշոր քարերով և կրաշաղախով), պաշտպանված է Արտաբունի և Եղեգիսի խոր ձորերով։ Երեք մուտքերից հյուսիսայինը (գլխավորը) և արևելյանը սրբատաշ բազալտից կառուցված թաղածածկ սրահներ են, տանիքին պահակատներով և դիտանոցներով։ Ամրոցը պատով բաժանվում է երկու՝ հյուսիսային և հարավային մասի, որոնցում պահպանվել են միջնաբերդի, բնակելի շենքերի, ջրավազանների ավերակներ։ Ջուրը բերվել է Ցաղաց Քարի վանքի մոտի աղբյուրներից՝ ջրմուղով։

Արփա գետ

Արփա գետը Արաքս գետի ձախ վտակն է, որը հոսում է Հայաստանով և Ադրբեջանով։ Այն հայտնի է իր գեղատեսիլ կիրճով, գեղեցիկ բնապատկերներով և ափերի երկայնքով գտնվող պատմական վայրերով։

Adverbial Phrases of Time, Place and Frequency

Exercise 1 – Fill in the blanks

Լրացրու բացերը՝ ընտրելով հարմար բառերը․ (first, then, after, afterward, before, next, every day, at school, at home).

1. ___every day___ I get up, I brush my teeth.
2. ___ then___, I have breakfast.
3. __at home____ I go to school.
4. I study English ___at school___.
5. ___before___, I come back ___ home___.
6. ___first___ I do my homework.
7. ___after___ I watch TV or play games.

Exercise 2 – Choose the correct option

Ընտրիր ճիշտ տարբերակը․

1. (First / Afterward) we did our homework.
2. (Then / Before) we watched a movie.
3. (At home / Every day) I help my mom.
4. (After / In the morning) we eat breakfast.
5. (Next / At school) we played football.

Exercise 3 – Choose and complete

Լրացրու բացերը՝ օգտագործելով տրված բառերը․
(first, then, after that, afterward, before, in the morning, at school, at home, every day, sometimes, usually).

1. First, I get up, I make my bed. 
2. Then, I have breakfast with my family. 
3. After that, I walk to school. 
4. I study English at school. 
5. Afterward, I eat lunch with my friends.
6. Later, I go home and rest.
7. I do my homework before dinner.
8. Then I go to bed at 10 o’clock.
9. I usually read a book before sleeping. 

Exercise 4 – Fill in with a place or time adverbial

Օգտագործիր հարմար արտահայտություն՝ (in the morning, at night, at school, on Sundays, after lunch, every day, at home):

Exercise 1 – Fill in the blanks

Լրացրու բացերը՝ ընտրելով հարմար բառերը․ (first, then, after, afterward, before, next, every day, at school, at home).

First, I get up, I brush my teeth.

Then, I have breakfast.

Next, I go to school.

I study English at school.

After, I come back at home.

Afterward, I do my homework.

Then, I watch TV or play games.

Exercise 2 – Choose the correct option

Ընտրիր ճիշտ տարբերակը․

1. (First / Afterward) we did our homework.
2. (Then / Before) we watched a movie.
3. (At home / Every day) I help my mom.
4. (After / In the morning) we eat breakfast.
5. (Next / At school) we played football.

Exercise 3 – Choose and complete

Լրացրու բացերը՝ օգտագործելով տրված բառերը․
(first, then, after that, afterward, before, in the morning, at school, at home, every day, sometimes, usually).

First, I get up, I make my bed. 

Then, I have breakfast with my family. 

After that, I walk to school. 

I study English at school. 

Afterward (or After that), I eat lunch with my friends.

Then (or Afterward), I go home and rest. 

I do my homework before dinner. 

Afterward (or After), I play games with my brother. 

Finally, I go to bed at 10 o’clock. 

I usually read a book before sleeping. 

Exercise 4 – Fill in with a place or time adverbial

Օգտագործիր հարմար արտահայտություն՝ (in the morning, at night, at school, on Sundays, after lunch, every day, at home):

1. I have breakfast in the morning.
2. We study English at school.
3. I play football after lunch․
4. We visit our grandparents on Sundays.
5. I read books at home.
6. I do my homework every day.

Գործնականաշխատանք

Վանկ

1. Ա և Բ խմբերի բառերը համեմատի՛ր (ուշադրություն դարձրո՛ւ, թե յուրաքանչյուր բառը քանի՞ վանկից է բաղկացած):

Ա. Տուն, սյուն, ձյուն, դիրք, զենք, մարդ: — միավանկ

Բ. Ատամ, արդյունք, ավազ, կառապան, հեռախոս, կառավարել, հեռուստացույց, կենդանաբանություն:- բազմավանկ

2. Տրված բառերը վանկատի´ր (փակագծում տրված է վանկերի թիվը): Պարզի´ր Ա և Բ խմբերի բառերի տարբերությունը (ուշադրությո՛ւն դարձրու վանկարար ձայնավորներին):

Օրինակ՝

սեղան (2) – սե-ղան:

Ա. Անձավ (2), տախտակ (2), հարցնել (2), վերցնել (2), բարձրացնել (3), վարձու (2), դարձնել (2), ենթարկել (3), արկած (2), աստղիկ (2),արծվային (3), թարգմանել (3), առանցքներ (3):

Ա. Ան֊ձավ (2), տախ֊տակ (2), հարց֊նել (2), վերց֊նել (2), բարձ֊րաց֊նել (3), վար֊ձու (2), դարձ֊նել (2), են֊թար֊կել (3), ար֊կած (2), աստ֊ղիկ (2),արծ֊վա֊յին (3), թարգ֊մա֊նել (3), ա֊ռանցք֊ներ (3):

Բ. Գնացք (2), աղմկարար (4), արկածախնդիր (5), կտրտել (3), մտրակել (3), կրկնել (2), սննդամթերք (5), շղթայված (3), գրական (3), խնդրագիրք (3), խնդագին (3), մրցում (2):

Բ. Գը֊նացք (2), աղ֊մը֊կա֊րար (4), ար֊կա֊ծա֊խն֊դիր (5), կը֊տըր֊տել (3), մը֊տրա֊կել (3), կըրկ֊նել (2), սը֊նըն֊դա֊մը֊թերք (5), շղ֊թայ֊ված (3), գր֊ակ֊ան (3), խնդ֊րա֊գիրք (3), խն֊դա֊գին (3), մըր֊ցում (2):

3. Տրված բառերը վանկատի՛ր: Ա և Բ խմբերի բառերն ինչո՞վ են տարբերվում (ուշադրությո՛ւն դարձրու եվ հնչյունակապակցությանը):

Ա. Ձևացնել (3), ձևաբանություն (5), երկթևանի (4), թեթևանալ(4), անձրևոտ (3), արևաշող (4), Երևան (3), սևակնած (3):

Բ. Տձև (2), մկրատաձև (4), թեև (2), վերև (2), անկեղև (3), ոսկեթև (3), արևկող (3), այնուհետև (4), երկարատև (4):

Ա. Ձև-աց-նել (2), ձև-ա-բան-ութ-յուն (5), երկ-թև-ան-ի (4), թեթ-և-ան-ալ(4), անձ-րև-ոտ (3), ար-և-ա-շող (4), Եր-և-ան (3), սև-ակ-նած (3):

Բ. Տ-ձև (2), մկ-րատ-աձ-և (4), թե-և (2), վեր-և (2), ան-կեղ-և (3), ոս-կե-թև (3), ար-և-կող (3), այ-նու-հետ-և (4), եր-կար-ատ-և (4):

4. Համեմատի՛ր Ա ե Բ խմբերի ընդգծված վանկերը, ուշադրությո՛ւն դարձրու բաղաձայն + յ (թյ, րյ, դյ և այլն) հնչյունակապակցությանը:

Ա. Ա-ղյուս, ար-դյունք, ա-լյուր, աղ-բյուր, հա-րյուր, գը-րու-թյուն:

Բ. Աղ-յուս, արդ-յունք, ալ-յուր, աղբ-յուր, հար-յուր, դը-րութ-յուն:

Ա. Ա-ղյուս, ար-դյունք, ա-լյուր, աղ-բյուր, հա-րյուր, գը-րու-թյուն:

Բ. Աղ-յուս, արդ-յունք, ալ-յուր, աղբ-յուր, հար-յուր, դը-րութ-յուն:

5. Տրված բառերը վանկատի՛ր երկու ձևով (ուշադրությո՛ւն դարձրու բաղաձայն +յ հնչյունակապակցությանը):

Անկյուն-անկ-յուն
բարդություն-բար-դութ-յուն
մատյան-մատ-յան
հոբելյար-հո-բել-յար
գոչյուն-գոչ-յուն
գիտություն-գի-տու-թյուն
սենյակ-սեն-յակ
մանյակ-ման-յակ
Հակոբյան-Հա-կոբ-յան
առյուծ-առ-յուծ

6. Վանկատված բառերը վերականգնի՛ր և փորձի՛ր հասկանալ, թե գաղտնավանկի ը հնչյունը ո՛ր դեպքամ է բառի սկզբում լինում:

Ա. Սըր-բել, սըխ-տոր, սը-լա-նալ, զըր-կել, զը-մըռ-սել, շը-վա-րել, շը-նոր-հել:

Բ. Ըu-կիզբ, ըսկ-յուռ, ըս-պսա-սել, ըս-սպի-տակ, ըս-տա-նալ, ըս- տու-գել, ըզ-բաղ-մունք, ըզ-բո-սանք, ըզ-գալ, ըզ-գույշ:

Ա. Սըր-բել — սրբել
սըխ-տոր — սխտոր
սը-լա-նալ — սլանալ
զըր-կել — զրկել
մըռ-սել — մռսել
շը-վա-րել — շվարել
շը-նոր-հել — շնորհել

Բ. Ըu-կիզբ -սկիզբ
ըսկ-յուռ-սկյուռ
ըս-պսա-սել — սպսասել
ըս-պի-տակ — սպիտակ
ըս-տա-նալ — ստանալ
ըս- տու-գել -ստուգել
ըզ-բաղ-մունք — զբաղմունք
ըզ-բո-սանք -զբոսանք
ըզ-գալ -զգալ
ըզ-գույշ -զգույշ

7.Տրված բառերը վանկատի՛ր:

Զբաղմունք-զբաղ-մունք
զգացմունք-զգաց-մունք
զգայական-զզայ-կան
սկսել-սկը-սել
սպառնալ-սպառ-նալ
ստուգողական-ստու-գո-ղա-կան
ստվեր-ստվեր
շտեմարան-շտե-մա-րան

Յ, մ, ն, լ, ր, ռ, վ, ղ, զ, ժ, բ, գ, դ, ձ, ջ հնչյունները ձայնեղ բաղաձայններ են:

Ֆ, խ, ս, շ, հ, պ, փ, կ, ք, տ, թ, ծ, ց, ճ, չ հնչունները խուլ բաղաձայններ են:

Երկու ձայնավորների միջև եղած երկու և ավելի բաղաձայններից միայն մեկն է անցնում հաջորդ վանկ: Բայց եթե երկրորղ բաղաձայնը յ–ն է, նրան նախորդողը կարող է յ–ի հետ անցնել հաջորդ տող (օրինակ՝ ար–յուն, բայց՝ ա-րյուն):

Վանկատման ժամանակ և-ով գրվող եվ հնչյունակապակցությունը երկու տառով է արտահայտվում, եթե նրա մեջ մտնող հնչյունները՝ ե-ն և վ-ն, տարբեր վանկերի կազմում են լինում: Եթե դրանք նույն վանկի կազմում են, և տառով են արտահայտվում:

Տողադարձ

1.Տրված բառերը բոլոր հնարավոր ձևերով տողադարձի՛ր:

Օրինակ՝

աշակերտ – ա-շակետ, աշա-կերտ:

Բարեկամաբար, կառավարել, արդուկ, դեղատուն, հարավային, հեռախոս, բարձրացնել, անցկացնել, հարթեցնել:

բարեկամա- բար, բարեկա – մաբար

կառա-վարել, կառավա-րել

ար- դուկ

հարավ- ային, հարավա-յին

հեռա- խոս

բար – ձրացնել, բարձրա- ցնել

ան- կացնել

հերթե-ցնել

2. Տրված բառերը բոլոր հնարավոր ձևերով տողադարձի՛ր (ուշադրությո՛ւն դարձրու գաղտնավանկի ը –ի գրությանը):

Օրինակ՝

հետաքրքրական – հե-տաքրքրական, հետա-քըրքրական, հետաքըրք–րական, հետաքրքրա-կան:

Բնություն, խստաշունչ, հանգստաբեր, բնակավայր, ստուգել, զգուշորեն:

Բնություն- բը-նություն, բընութ-յուն

Խստաշունչ- խը-ստաշունչ, խստա-շունչ

Հանգստաբեր- հանգըս-տաբեր, հան-գըստաբեր, հանգստա-բեր

Բնակավայր- բնա-կավայր, բնակա-վայր, բը-նակավայր

Ստուգել- ստու-գել, ըս-տուգել

Զգուշորեն- զգուշո-րեն, զգու-շորեն, ըզ-գուշորեն

3. Տրված բառերը բոլոր հնարավոր ձևերով տոդադարձի՛ր (ուշադրությո՛ւն դարձրու եվ հնչյունակապակցության գրությանը):

Օրինակ`

արևելյան – ա-րևելյան, արե–վելյան, արևե-լյան:

Ձևավորել, արևադարձային, հետևել, մակերևույթ, կեղևակալել, հևիհև, թեթևակի:

Ձևավորել,ձե-վավորել,ձևա-վորել, ձևավո-րել, արևադարձային,ա-րևադարձային,արե-վադարձային,արևա-դարձայինհետևել,արևադար-ձա-յին, հետևել, հե-տևել,հետե-վել, մակերևույթ,մա-կերևույթ,մակե-րևույթ,մակերե-վույթ, կեղևակալել,կե-ղևակալել,կեղե-վակալել,կեղեվա-կալել, հևիհև-հե-վիհև,հևի-հև, թեթևակի,թե-թևակի,թեթե-վակի,թեթեվա-կի:

4. Տրված բառերը բոլոր հնարավոր ձևերով տողադարձի՛ր:

Հսկայական, տեղատվություն, սկսել, դպրոցական, մրցանակ, բևեռային, անձրևային:

Հսկայական Հըս-կա-յական Հսկա-յական, թեթևակի թե-թևակի թեթե-վակի, սկսել ըս-կսել սկ-սել, դպրոցական դպրոցա-կան դը-պրոցական, մրցանակ մըր-ցանակ մրցա-նակ, բևեռային բե-վեռային բևեռա-յին, անձրևային անձրե-վային անձրևա-յին:

5. Տրված բառերը բոլոր հնարավոր ձևերով տողադարձի՛ր:

Արևմտյան, թեթևացնել, կրկնակի, պարգևատրել, ձևականություն, յուրաքանչյուր, ձմեռնամուտ, մագաղաթյա:

Արևմտյան Արև-մտյան Արևմը-տյան, թեթևացնել թեթևաց-նել թեթե-վացնել, կրկնակի կըր-կնակի կրկնա-կի, պարգևատրել պարգե-վատրել պարգևա-տրել, յուրաքանչյուր յուրաք-անչյուր յուրաքան-չյուր, ձմեռնամուտ ձմեռնա-մուտ ձմեռ-նամուտ, մագաղաթյա մագաղա-թյա մագաղաթ-յա:

Տողի վերջում գրվող բառը կարող է բաժանվել երկու մասի տողադարձվել: Տողադարձըվանկատման հիման վրա է կատարվում:

Տողադարձի ժամանակ գադտնավանկի ը հնչյունը գրվում է միայն այն դեպքում, երբ տողադարձվող բառի առաջին մասի վերջին վանկում է, կամ երկրորդ մասի առաջին վանկում:

Տողադարձի ժամանակ և-ով գրվող եվ հնչյունակապակցությանը երկու տառով է արտահայտվում միայն այն դեպքում, երբ տողադարձի եզրի վանկերի մեջ է:

Աֆրիկայի աշխարհագրական դիրքը, մակերևույթը

Աֆրիկայի քարտեզ

Մայրցամաքում մեծ տարածում ունեն նաև սարահարթերը, որոնցից ամենախոշորներն են Սահարան, որի տարածքում առանձնացվում են Ահագգար, Տիբեսթ և Դարֆուր բարձրավանդակները, Սուդանի սարահարթը՝ Սահարայից հարավ, Կալահարին և Նամիբը հարավային Աֆրիկայում, որոնք միավորվում են Հարավաֆրիկյան սարահարթում, և Արևելաաֆրիկական սարահարթը՝ Արևելաաֆրիկյան բեկվածքից արևելք ընկած ընդարձակ տարածքում, որի սահմաններում են նաև Կիլիմանջարո և Քենիա գագաթները: Խոշոր հարթավայր է նաև Կոնգոյի գոգավորությունը՝ Աֆրիկայի հասարակածային գոտու կենտրոնական հատվածում:

Սահարայում՝ Մավրիտանիա պետության տարածքում է գտնվում նաև մակերևույթի ամենահետաքրքիր ձևերից մեկը՝ Սահարայի աչքը (նկ. 4), որն առաջին անգամ նկատել են տիեզերքից, քանի որ իր հսկայական չափերի պատճառով (50 կմ տրամագիծ) Երկրի մակերևույթից այն պարզապես բլուրների տեսք ունի:

Այս մայրցամաքը  Աֆրիկա են անվանել հին հռոմեացիները՝ տեղաբնիկ «աֆարիկ» ցեղի անունով: Ըստ զբաղեցրած տարածքի՝ Աֆրիկան երկրագնդի երկրորդ մայրցամաքն է՝ Եվրասիայից հետո: Դեռևս մեր թվականությունից շատ դարեր առաջ Աֆրիկայի հյուսիսային ափերն են այցելել փյունիկեցիները, հին հռոմեացիները, հին հույները: Ոսկի, փղոսկր և թանկարժեք փայտանյութ հայթայթելու համար եգիպտական փարավոնները արշավախմբեր են ուղարկել դեպի Նեղոս գետի վերին հոսանքները:

Սահարայի աչքը տիեզերքից դիտելիս

Հարցեր՝

1․ Ինչպիսի՞ն է Աֆրիկայի աշխարհագրական դիրքը։

Աֆրիկան մեծությամբ երկրորդ մայրցամաքն է՝ Եվրասիայից հետո: Այն գտնվում է Հյուսիսային և Հարավային կիսագնդերում, ինչպես նաև Արևմտյան և Արևելյան կիսագնդերում: Մայրցամաքը ողողվում է Ատլանտյան և Հնդկական օվկիանոսների ջրերով, իսկ հյուսիսում սահմանակից է Միջերկրական ծովին և Եվրոպային:

2․Ինչու՞ է Աֆրիկան համարվում սարահարթային մայրցամաք։

Աֆրիկան համարվում է սարահարթային մայրցամաք, քանի որ նրա մակերևույթի մեծ մասը կազմում են սարահարթերը և բարձրավանդակները: Մայրցամաքի կենտրոնական մասը բարձրադիր է, իսկ ափամերձ շրջանները՝ ցածրադիր:

3․ Հին և երիտասարդ ի՞նչ լեռներ գիտեք Աֆրիկայում։

Աֆրիկայի հին լեռները հիմնականում գտնվում են մայրցամաքի հարավային մասում (օրինակ՝ Դրակոնյան լեռները), իսկ երիտասարդ լեռները՝ հյուսիս-արևմուտքում (օրինակ՝ Ատլասի լեռները)։

No title

Աֆրիկայի քարտեզ

Մայրցամաքում մեծ տարածում ունեն նաև սարահարթերը, որոնցից ամենախոշորներն են Սահարան, որի տարածքում առանձնացվում են Ահագգար, Տիբեսթ և Դարֆուր բարձրավանդակները, Սուդանի սարահարթը՝ Սահարայից հարավ, Կալահարին և Նամիբը հարավային Աֆրիկայում, որոնք միավորվում են Հարավաֆրիկյան սարահարթում, և Արևելաաֆրիկական սարահարթը՝ Արևելաաֆրիկյան բեկվածքից արևելք ընկած ընդարձակ տարածքում, որի սահմաններում են նաև Կիլիմանջարո և Քենիա գագաթները: Խոշոր հարթավայր է նաև Կոնգոյի գոգավորությունը՝ Աֆրիկայի հասարակածային գոտու կենտրոնական հատվածում:

Սահարայում՝ Մավրիտանիա պետության տարածքում է գտնվում նաև մակերևույթի ամենահետաքրքիր ձևերից մեկը՝ Սահարայի աչքը (նկ. 4), որն առաջին անգամ նկատել են տիեզերքից, քանի որ իր հսկայական չափերի պատճառով (50 կմ տրամագիծ) Երկրի մակերևույթից այն պարզապես բլուրների տեսք ունի:

Հարցեր՝մ

1․ Ինչպիսի՞ն է Աֆրիկայի աշխարհագրական դիրքը։

Աֆրիկան գտնվում է արևելյան հատվածում։

2․Ինչու՞ է Աֆրիկան համարվում սարահարթային մայրցամաք։

3․ Հին և երիտասարդ ի՞նչ լեռներ գիտեք Աֆրիկայում։

No title

Повторить Родительный падеж.

Выполнить упражнения.

Родительный падеж отвечает на вопрос кого? чего?

Родительный падеж нужен, чтобы сказать, что у кого-нибудь есть и чего нет. Это функция владения.

У меня нет собаки, у меня есть попугай. У него есть дача. У него нет собаки.
У нее есть собака. У нее нет кошки.
У них есть кошка. У них нет компьютера.
У нас есть компьютер. У нас нет телевизора.

С предлогами У, ВОКРУГ, ДО, ОТ, ДЛЯ, КРОМЕ, МИМО, ОКОЛО, БЕЗ и т.д. используется родительный падеж.

Дом у озера.
Недалеко от моря.
Вокруг Солнца.
Посреди леса.
Кофе без молока.
Письмо от мамы.
Идти мимо вокзала.

Вот правила изменения окончаний существительных и прилагательных еддинственного числа в родительном падеже:

Женский род: А-Ы, Я-И, Ь-И, ИЯ-ИИ. АЯ-ОЙ, ЯЯ-ЕЙ.

Мужской род: согласный-А, Ь-Я, Й-Я. ЫЙ-ОГО, ИЙ-ЕГО.

Средний род: Е-Я, О-А, Е-Я. ОЕ-ОГО, ЕЕ-ЕГО.

2. Упражнение 1. У Вас нет лишнего билета (лишний билет)? У меня нет моблнова телефона (мобильный телефон. У нас нет этоий книги (эта книга). В нашем городе нет автомобильного завода (автомобильный завод). В доме нет горячей воды (горячая вода). Наш дом находится на берегу … (мора). Я не знаю адрес музея (музей).

Упражнение 2. У моего друга (мой друг) нет компьютера. У моей подруги (моя подруга) есть телефон. У моей бабушки (моя бабушка) хороший характер. У моей папы (мой папа) красивый просторный кабинет. У него (он) завтра экзамен. У на (мы) нет времени.

Упражнение 3. Наша семья больше вашей (ваша семья). Черное море теплее … (Белое море). Ваша книга интереснее … (моя книга). Ваш дом выше … (наш дом). Мой старший брат выше и сильнее … (твоя сестра). Черный шоколад полезнее … (белый шоколад).

Աբրահամ Լինքոլնի նամակը իր որդու ուսուցչին

Աղբյուրը՝ Գրքամոլ

Ես հասկանում եմ, որ նա պետք է իմանա, որ ոչ բոլոր մարդիկ են արդար, ոչ բոլորն են անկեղծ: Բայց սովորեցրեք նրան, որ եթե կա սրիկա, կա նաև հերոս, եթե կա եսասեր քաղաքական գործիչ, կա նաև նվիրյալ առաջնորդ: Սովորեցրեք նրան այն, որ եթե կա թշնամի, ապա կգտնվի և ընկեր: Սա սովորեցնելու համար երկար ժամանակ կպահանջվի, ես գիտեմ, բայց եթե կարող եք, նրան սովորեցրեք, որ վաստակած մեկ դոլարն ավելի արժեքավոր է, քան գտած հինգ դոլարը: Սովորեցրեք նրան խաղալ, ինչպես նաև՝ վայելել հաղթանակները: Եթե կարող եք՝ նրան հեռու պահեք նախանձից, սովորեցրեք մեղմ ծիծաղելու գաղտնիքը: Թույլ տվեք, որպեսզի նա շուտ հասկանա, որ զոռբաններին հաճոյանալը ամենահեշտ բանն է: Եթե կարող եք՝ սովորեցրեք նրան հետաքրքրվել գրքերով…Եվ տվեք նրան նաև ազատ ժամանակ, որպեսզի նա կարողանա խորհել հավերժական գաղտնիքների՝ երկնքում ճախրող թռչունների, արևի շողերում երևացող մեղուների և բլուրի կանաչ ստորոտի ծաղիկների մասին: Երբ նա դպրոցում լինի, նրան նաև սովորեցրեք, որ շատ ավելի պատվաբեր է համբերատար տանել անհաջողությունը, քան խաբել…Սովորեցրեք նրան վստահել սեփական գաղափարներին, եթե անգամ կողքիններն ասեն, որ սխալվում է… Սովորեցրեք նրան մեղմ լինել մեղմ մարդկանց հետ և լինել դաժան՝ դաժանների հետ: Փորձեք իմ տղային ուժ փոխանցել, որպեսզի նա չտրվի և չհետևի հաղթողի կողմն անցած ամբոխին… Սովորեցրեք նրան, որպեսզի լսի բոլոր մարդկանց, միայն թե սովորեցրեք նաև, որ իր լսածը ճշմարտության տեսանկյունից դիտարկի և վերցնի միայն լավը: Եթե կարող եք՝ սովորեցրեք ծիծաղել, երբ տխուր լինի: Սովորեցրեք նրան, որ արտասվելը ամոթ չէ: Նրան ցինիկներին ծաղրել սովորեցրեք, ինչպես նաև՝ խույս տալ մարդահաճությունից: Սովորեցրեք նրան իր ուղեղն ու մկանների ուժը վաճառել ամենաբարձր գնով, բայց երբեք վաճառքի չհանել ոչ սիրտը, ոչ էլ՝ հոգին: Սովորեցրեք նրան չլսել ոռնացող ամբոխին, բայց նաև սովորեցրեք կանգնել ու պայքարել, եթե կարծում է, որ ինքը ճիշտ է: Նրա հանդեպ մեղմ վարվեք, բայց առանց ավելորդ քնքշության, որովհետև միայն կրակի միջով անցնելու փորձությունից հետո են բացահայտվում պողպատի լավագույն հատկանիշները: Թույլ տվեք, որպեսզի նա քաջ լինի, որպեսզի դառնա անհանդուրժող (վատ բաների հանդեպ): Թույլ տվեք, որ նա համբերատար լինի, որպեսզի դառնա խիզախ: Սովորեցրեք, որ նա միշտ ինքն իրեն հավատա, որովհետև այդ դեպքում նա միշտ հավատ կունենա մարդկության հանդեպ: Այս ամենը հեշտ չէ, բայց տեսեք՝ ինչ կարող եք անել… Նա այնպիսի սիրուն տղուկ է, իմ որդին…

Առաջադրանքներ՝

• Քննարկում ենք նամակում գրված մտքերը:
  1. Մտքեր, որոնց համաձայն ենք, հիմնավորում ենք:
• Ձեր ծնողի, հարազատի հետ փորձեք գրել նմանատիպ նամակ ձեր մտքերով ու գաղափարներով՝ «Նամակ իմ որդու (դստեր) ուսուցչին»: